Borsaya dair bir terim olan brüt takas, Sermaye Piyasası Kurulu resmi web sayfasında tanımlanmaktadır. Kuruma göre; netleştirmenin kaldırılması, brüt takas uygulaması olarak ifade edilmektedir.
Brüt Takas Nedir?
Brüt takas tanımı; netleştirme olmadan nakit para ile hisse senedi alınmasıdır. Takastan gelecek miktarın kullanılmaması gereklidir. Takastan gelen tutarın kullanılması için T+2 süresinin dolması gereklidir. Spekülasyonların önlenmesi adına SPK (Sermaye Piyasası Kurulu) tarafından yapılan bir uygulamadır.
SPK tarafından; olağandışı hareketlerin engellenmesi olarak tanımlanmaktadır. Yani geniş kapsamlı düşünüldüğünde borsada yapılan işlemler ile ülkesel boyutta spekülatör eylemlerinin önlenmesi için uygulanmaktadır.
Brüt takas uygulamasının amacı; pay sayılarından halka açıklık oranlarına ve piyasa derinlikleri gibi çeşitli unsurlara bağlı olarak, piyasa düzenlemesi yapmaktır. Yani aynı gün içerisinde yapılan işlemlerin kontrol edilebiliyor olmasını konu alır.
SPK, aşırı güçlü borsa hareketliliğinin önlenmesi ve ekonomik piyasaların sert iniş- çıkış veya benzeri piyasal hareketlerden etkilenmemesi için yaptığı bir uygulamadır. Kısacası, hararetin giderilmesi için kısa soluklu molalar olarak nitelendirilebilir. Bu sayede küçük yatırımcılar da aşırı ritmik etkilerden korunmaktadır.
Borsada Netleştirme Nedir?
Netleştirme tanımı için Takasbank tanımı yapmak gereklidir. Takasbank; Takas ve Saklama Bankası A.Ş olarak bilinmektedir. İMKB yani İstanbul Menkul Kıymetler Borsası bankası olarak nitelendirilmektedir.
Netleştirme ise; Takasbank tarafından aracı kurumların 2 seansta yapılan işlemlerin hisse bazında gerçekleştirilmesidir. Toplam TL bazında yapılan netleştirme işlemleri, aynı günde yapılan iki işlemin bütününü ifade eder.
Borsada günlük, iki işlem yapılmaktadır. Bahsedilen hisse senedinin aynı gün içerisinde hem alınıp hem satılması, netleştirmenin konusudur. Bu iki işlemi yapan aracı kuruluş, net bakiye üzerinden hem borçlu hem alacaklı olma durumudur.
Netleştirme Uygulamasının İçerikleri
İMKB piyasasında tüm hisse senetlerinin alım- satış fiyatları net olarak belirtilmektedir. Yapılan işlemler neticesinde, aracı kurumum alış tutarının fazla olması durumunda takasa nakden borçlu olarak ifade edilmektedir. Ancak yapılan işlemler nihayetinde satış tutarının fazla olması, yine takastan nakit alacaklı olmasını sağlamaktadır.
Yani borsada yapılan günlük işlemleri, ancak o günü kapsamaktadır. Hisse senetlerinin aynı tarih içerisinde alış- satış sonucu, net farkı belirlemektedir. Alım- satan yapan katılımcılar, işlem görülen güne göre alacaklı- borçlu durumlarını değerlendirmekteler.
Netleştirme Uygulamasının Fonksiyonu Nedir?
Borsanın hız kazanmasını sağlayan netleştirme uygulaması, hareketliliğin çok sirküle olmasını sağlamaktadır. Volatilite olarak nitelendirilen fonksiyonun hızlı olması yani işlemlerde hızlı iniş- çıkış olması, brüt takas uygulamasını getirmiştir.
Dolayısıyla netleştirme uygulaması kaldırılarak, brüt takas uygulamasına geçilmiştir. Brüt takas ise net ve nakit para gerektiren bir işlemdir. Brüt takas uygulamalarında hisse senedi alınması için nakit para ile işlem yapılmaktadır.
Değerli okurlarımız, bu yazımızda Brüt Takas Nedir, Brüt takas örnek ve birçok önemli etkenden bahsettik. Bunlar dışında diğer yazılarımız için sitemizi takip etmeyi unutmayın !